Co to jest Giełda Papierów Wartościowych?
Pod ogólnym pojęciem giełdy papierów wartościowych rozumie się rynek regulowany, na którym jego uczestnicy mogą dokonywać transakcji kupna i sprzedaży dopuszczonych do obrotu instrumentów finansowych, takich jak papiery wartościowe (akcje, obligacje) oraz instrumenty pochodne (opcje, kontrakty terminowe). W przypadku Polski rynek ten jest organizowany przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. („GPW”), będącą spółką akcyjną, w której największym akcjonariuszem jest Skarb Państwa.
Jak działa giełda?
Skoro wiemy już, co to jest giełda papierów wartościowych, warto poznać najważniejsze zasady jej funkcjonowania. Na wstępie warto podkreślić, iż GPW prowadzi obrót na Głównym Rynku, alternatywnym rynku New Connect przeznaczonym dla młodych spółek oraz na rynku obligacji Catalyst.
Giełda papierów wartościowych, to miejsce wirtualnego spotkania kupujących i sprzedających instrumenty finansowe. Na tym rynku nie dochodzi jednak do kupna lub sprzedaży towarów w formie materialnej. Prowadzony obrót zalicza się bowiem do kategorii obrotu niematerialnego – funkcjonuje w postaci zapisów elektronicznych komputerowego systemu Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych („KDPW”).
Co to w praktyce oznacza? Otóż tyle, iż zawarcie transakcji skutkuje zmianami w zapisach na kontach KDPW oraz zmianami na rachunkach maklerskich podmiotów, które uczestniczą w transakcji.
Nie wyjaśnia to jednak istoty, jak działa giełda papierów wartościowych. Przede wszystkim pamiętać należy, że jej głównym celem jest wymiana handlowa. W trakcie trwania sesji określone instrumenty finansowe są kupowane i sprzedawane po cenach rynkowych ustalonych w momencie skojarzenia zleceń nabycia i zbycia instrumentu finansowego.
Odbywające się na rynku transakcje muszą być zgodne z ustalonym regulaminem, a nabyć lub zbyć można tylko te instrumenty finansowe, które zostały dopuszczone do obrotu. To właśnie w trakcie zawierania transakcji dochodzi do ustalenia na giełdzie ceny rynkowej, która jest wynikiem gry popytu i podaży.
Z uwagi na fakt, że zawarcie transakcji giełdowej nie wymaga fizycznego okazywania jej przedmiotu, obecność właściwych kupujących i sprzedających nie jest konieczna. W związku z tym transakcje zawierane są przez uprawnionych do tego pośredników. Działanie rynku opiera się zatem na zakupie i sprzedaży instrumentów finansowych poprzez zlecenie.
Co więcej, warto wiedzieć, że giełda służy nie tylko wymianie handlowej. Pozwala także na rynkową wycenę instrumentów finansowych, które są na niej notowane, co zaś daje inwestorowi możliwość realnej oceny wartości danej spółki. Giełda pełni również funkcję „barometru gospodarki”. Z wyprzedzeniem wskazuje bowiem trendy gospodarcze.
Notowania Giełdowe
Na giełdzie papierów wartościowych notowania giełdowe prowadzi się na dwa sposoby. Decyzję o tym, w jaki sposób notowany będzie dany instrument finansowy, podejmuje Zarząd Giełdy. W przypadku akcji najbardziej płynnych spółek, kontraktów terminowych, warrantów, obligacji oraz certyfikatów inwestycyjnych do czynienia mamy z systemem notowań ciągłych.
Jeżeli zaś chodzi o prawa poboru i prawa do akcji, mogą być one notowane ciągle, o ile w ten sam sposób notowane są akcje, których dotyczą. Z kolei w przypadku akcji spółek o małej płynności do czynienia mamy z jednolitym systemem notowań.
Jaka jest jednak podstawowa różnica między tymi dwoma sposobami prowadzenia notowań? Otóż w przypadku notowań ciągłych kurs danego instrumentu finansowego może ulegać zmianom w sposób ciągły (jak sama nazwa wskazuje). W systemie kursu jednolitego zaś cena ustalana jest tylko dwa razy w ciągu dnia. Aktualne notowania giełdowe inwestor może sprawdzić on-line.
Rodzaje giełd
Warto wiedzieć, iż giełda papierów wartościowych to tylko jeden z rodzajów giełd. Analizując bowiem przedmiot obrotu, możemy podzielić giełdy na trzy zasadnicze kategorie:
- giełdy towarowe – przedmiotem obrotu mogą być surowce, np. ropa naftowa;
- giełdy pieniężne – inaczej określane mianem giełd instrumentów finansowych (giełd papierów wartościowych);
- giełdy usług – przedmiotem obrotu zwykle są usługi ubezpieczeniowe, transportowe lub pośrednictwo transakcyjne.
Biorąc pod uwagę znaczenie rynku, wyróżniamy następujące rodzaje giełd:
- giełdy lokalne,
- giełdy o zasięgu wewnątrzkrajowym,
- giełdy międzynarodowe.
Uwzględniając zaś formę prawną, giełdy można podzielić na:
- organizowane przez państwo,
- tworzone przez organizacje gospodarcze (giełdy korporacyjne).
Jak zacząć inwestować na giełdzie?
Handel instrumentami finansowymi na giełdzie możliwy jest za pośrednictwem domów maklerskich. Wielu inwestorów zastanawia się zatem, jak zacząć inwestować na giełdzie? Aby to zrobić, podmiot musi otworzyć rachunek maklerski w domu maklerskim, który uzyskał zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego na prowadzenie działalności maklerskiej. Rachunek ten pozwala na przechowywanie instrumentów finansowych i obrót nimi.
Umowę z domem maklerskim można zawrzeć w punkcie obsługi klienta. Coraz częściej spotykaną opcją jest jednak złożenie wniosku on-line. W ten sposób bez wychodzenia z domu inwestor zyskuje dostęp do giełdy.
Po założeniu rachunku inwestor wpłaca określoną kwotę i może rozpocząć poszukiwania interesujących go instrumentów finansowych. Aby je nabyć, należy (najczęściej) za pośrednictwem Internetu złożyć zlecenie kupna. W pierwszej kolejności trafia ono do domu maklerskiego, skąd jest przekazywane do systemu transakcyjnego GPW.
Skoro znamy już pierwsze kroki, które należy zrobić, aby móc składać zlecenia kupna-sprzedaży, warto wiedzieć, w jakie klasy aktywów można inwestować na giełdzie papierów wartościowych. Katalog dostępnych walorów jest szeroki. Do wyboru mamy:
- papiery o charakterze własnościowym (akcje)
- papiery o charakterze dłużnym (obligacje)
- certyfikaty inwestycyjne
- instrumenty pochodne (kontrakty terminowe, opcje)
- produkty strukturyzowane.
Tak duże zróżnicowanie instrumentów finansowych sprawia, że zasadne wydaje się pytanie, w co najlepiej inwestować na giełdzie. Nie ma co ukrywać, iż największą popularnością wśród inwestorów indywidualnych cieszą się akcje spółek.
Obserwacje historyczne pokazują, że w perspektywie długoterminowej akcje dostarczają wyższe stopy zwrotu niż lokata czy zakup obligacji, a przy tym niosą mniejsze ryzyko utraty kapitału niż na przykład inwestycja w kontrakty terminowe, co jednak nie oznacza, iż ryzyko straty nie występuje w ogóle. Zależy to bowiem od wielu czynników, w tym kondycji finansowej spółki, a także tego, jak długo działa ona na rynku. W jakie spółki inwestować na giełdzie, aby maksymalnie ograniczyć ryzyko?
Przede wszystkim w akcje spółek blue chips. Są to przedsiębiorstwa, które charakteryzują się wysokim kapitałem i płynnością. Zwykle mają już ugruntowaną pozycję na rynku, toteż cieszą się dużym zaufaniem inwestorów. Będą dobrym rozwiązaniem zwłaszcza dla początkującego inwestora, który dopiero zdobywa doświadczenie i uczy się mechanizmów rządzących giełdą.
Akcje to walory, które są wręcz nierozerwalnie kojarzone z giełdą. Rynek ten oferuje jednak zdecydowanie więcej możliwości, z których warto korzystać, jeżeli chcemy poznać tajniki tego, jak zarabiać na giełdzie. Pamiętajmy jednak o tym, że każda z dostępnych opcji wiąże się z ryzykiem inwestycyjnym, które w przypadku produktów z dźwignią finansową jest naprawdę wysokie.
Jeżeli zatem zastanawiamy się, jak inwestować na giełdzie, aby skutecznie zarabiać, w pierwszej kolejności musimy zastanowić się, czy dysponujemy określoną wiedzą i doświadczeniem, by trafnie oszacować potencjalne zyski i ryzyko płynące z zaangażowania kapitału w dany instrument finansowy. Jeżeli nie, warto skorzystać z usług profesjonalnych doradców inwestycyjnych. Istotna jest również dywersyfikacja portfela.
Czy warto zatem inwestować na giełdzie? Jak najbardziej. Konieczna jest jednak świadomość ryzyka oraz dopasowanie inwestycji do indywidualnych celów. Szczególnie zachęcające wydaje się to, iż możemy osiągać zyski bez wychodzenia z domu. Jak inwestować na giełdzie przez internet? Wystarczy otworzyć rachunek maklerski i gotowe! Zdecydowana większość domów maklerskich oferuje bowiem możliwość składania zleceń on-line.